Hip-hop i rap to jedne z najpopularniejszych gatunków muzycznych na świecie, które wywierają ogromny wpływ nie tylko na scenę muzyczną, ale też na modę, język i kulturę. Początków tych gatunków należy szukać w dzielnicach nowojorskiego Bronksu i Brooklynu w latach 70. XX wieku. To właśnie tam zaczęły tworzyć się podwaliny kultury hip-hopowej. Hip-hop narodził się jako muzyka czarnoskórej młodzieży miejskich gett, wyrażająca ich frustracje, nadzieje i marzenia. Początkowo hip-hop składał się z czterech podstawowych elementów - MCing (rapowanie), DJing (tworzenie beatów i scratchowanie), breakdance oraz graffiti. Z biegiem lat te elementy ewoluowały, a hip-hop stał się ogólnym określeniem dla kultury młodzieżowej, łączącej w sobie muzykę, taniec, sztukę i styl bycia.
Początki hip-hopu i rapu (do 50. roku XX wieku)
Korzenie hip-hopu sięgają afrykańskich tradycji ustnego przekazu i rytmizowanej poezji. Po przybyciu niewolników do Ameryki, tradycje te zlały się z amerykańską kulturą, tworząc bazę dla późniejszego powstania rapu. Początkowo była to muzyka grana na imprezach blokowych w gettach Nowego Jorku, wyrażająca aspiracje i troski tamtejszej czarnoskórej młodzieży. Istotną rolę w rozwoju rapu odegrali didżeje, między innymi DJ Kool Herc, który jako jeden z pierwszych zaczął łączyć ze sobą fragmenty różnych utworów i dodawać do nich rytmiczną perkusję. Doprowadziło to do powstania breakbeatu, który stał się podstawą muzyki hip-hopowej.
Złoty wiek hip-hopu (lata 70. i 80. XX wieku)
Rozwój w Nowym Jorku
W drugiej połowie lat 70. hip-hop zaczął się rozwijać w Nowym Jorku dzięki działalności kolektywów takich jak Universal Zulu Nation czy Rock Steady Crew. Powstawały pierwsze profesjonalne crew breakdance'owe i grafficiarze zaczęli tworzyć swoje prace na pociągach nowojorskiego metra. Dzielnice takie jak Bronx stały się centrum nowej kultury młodzieżowej. Coraz większą rolę zaczęli odgrywać MC - raperzy improwizujący do beatów didżejów. Rozwijały się bitwy na rymowanki i pierwsze koncerty hip-hopowe.
Rozprzestrzenienie się po USA
W latach 80. muzyka hip-hopowa rozprzestrzeniła się po całych Stanach Zjednoczonych, zdobywając popularność wśród młodzieży. Powstawały kolejne składy i wytwórnie płytowe promujące nowy gatunek. Dużą rolę odegrał film "Wild Style" ukazujący kulturę hip-hopową Bronksu. Poza Nowym Jorkiem rozwinęły się silne sceny m.in. w Los Angeles, Miami czy Houston. Hip-hop stał się już nie tylko muzyką ulicy, ale komercyjnym przemysłem muzycznym.
Pierwsi wykonawcy i przeboje
Do najważniejszych wykonawców pierwszych lat hip-hopu należeli tacy artyści jak Grandmaster Flash, Afrika Bambaataa, Kurtis Blow czy Sugarhill Gang. To właśnie ich nagrania, takie jak "The Message", "Rapper's Delight" czy "The Breaks" przetarły szlaki dla gatunku i spopularyzowały go na całym świecie. Te wczesne przeboje określiły brzmienie i tematykę hip-hopu na lata.
Ewolucja gatunków i stylów
Gangsta rap i hardcore hip-hop
W latach 80. i 90. hip-hop ewoluował w kierunku mroczniejszych i bardziej agresywnych brzmień. Na scenę wkroczyli artyści gangsta rap, opisujący w swoich tekstach przemoc ulicy i ciężkie warunki życia w getcie. Do najważniejszych przedstawicieli należeli N.W.A., Ice-T czy Snoop Dogg. Równolegle rozwijał się hardcore hip-hop artystów takich jak Public Enemy czy Wu-Tang Clan. Ich utwory odznaczały się surowymi, industrialnymi brzmieniami i radykalnymi tekstami.
Pop rap i R&B rap
Obok mrocznych odmian hip-hopu, rozwijał się również jego bardziej przyjazny głównonurtowy odłam określany jako pop rap. Tworzyli go tacy wykonawcy, jak MC Hammer, Vanilla Ice czy Will Smith, którzy łączyli rapowanie z chwytliwymi refrenami i teledyskową estetyką. Podobną drogą podążali artyści R&B rap, jak Naughty by Nature czy Blackstreet, którzy wprowadzali do hip-hopu elementy soulu i muzyki tanecznej.
Alternatywny i undergroundowy rap
Obok głównego nurtu rozwijała się również niezależna scena undergroundowego rapu, kultywująca surowe, oldschoolowe brzmienie. Jej przedstawicielami byli między innymi MF Doom, A Tribe Called Quest, De La Soul czy Gang Starr. Cechowała ją innowacyjność, poszukiwanie nowych brzmień i eksperymentowanie z jazzem, soulem czy elektroniką. Stanowiła ona przeciwwagę dla coraz bardziej komercjalizującego się mainstreamu.
Hip-hop po roku 2000
Komercyjny mainstream
Przełom wieków to dalsza ekspansja hip-hopu w mainstreamie i na listach przebojów. Ogromne sukcesy odnosili wykonawcy tacy jak Eminem, 50 Cent, Kanye West czy Jay-Z. Ich albumy biły rekordy popularności na całym świecie, a klipy dominowały w telewizji. Hip-hop stał się najpopularniejszym gatunkiem muzycznym na świecie. Jednak komercyjny sukces często szedł w parze ze schematyzacją i powtarzalnością brzmienia głównego nurtu.
Niezależna scena
Mimo dominacji mainstreamu, wciąż aktywna była też niezależna scena undergroundowego rapu. Tworzyli ją artyści tacy jak MF DOOM, Atmosphere, Little Brother czy hieroglifowy rap z kolektywu Antipop Consortium. Czerpali inspirację z jazzu, rocka i elektroniki, tworząc nowatorską odmianę hip-hopu. Dla wielu stanowili oni powiew świeżości i alternatywę dla schematycznego brzmienia popularnego rapu.
Wpływy muzyki elektronicznej
Znaczący wpływ na hip-hop miał rozwój muzyki elektronicznej i klubowej. Powstały takie odmiany jak grime w Wielkiej Brytanii, trap w Stanach Zjednoczonych czy baile funk w Brazylii. Cechowały się mrocznymi, syntetycznymi brzmieniami, szybkimi tempami i basem. Wykonawcy tacy jak Skrillex, Die Antwoord czy Major Lazer łączyli hip-hop z EDM, tworząc nową jakość na styku gatunków.
Hip-hop w Polsce
Początki i rozwój w latach 90.
Do Polski hip-hop dotarł w latach 90. wraz z globalną ekspansją gatunku. Prekursorami byli tacy artyści, jak Wzgórze Ya-Pa 3, Kaliber 44 czy Grammatik. Czerpali inspiracje z amerykańskich wzorców, dostosowując je do polskich realiów. Teksty opisywały codzienne życie blokowisk, przestępczość i trudną sytuację społeczną młodych w pierwszych latach transformacji.
Złota era polskiego rapu
Przełom wieków to złota era polskiego rapu undergroundowego. Działali tacy artyści, jak O.S.T.R., Peja, Eldo czy Mor W. A. Ich płyty osiągały status kultowych, a koncerty gromadziły tysiące fanów. Teksty poruszały problemy społeczne, ale też ukazywały aspiracje całego pokolenia. Niezależna scena hip-hopowa przeżywała swój rozkwit.
Obecna scena i najpopularniejsi wykonawcy
Współcześnie polski hip-hop podąża już bardziej mainstreamowym szlakiem. Największą popularnością cieszą się tacy wykonawcy, jak Quebonafide, Sokół, Taconafide, Białas czy Otsochodzi. Ich teledyski biją rekordy oglądalności, a koncerty gromadzą dziesiątki tysięcy widzów. Hip-hop stał się w Polsce dominującą siłą na rynku fonograficznym. Jednocześnie wciąż istnieje prężna scena undergroundowa z takimi artystami jak W.E.N.A. czy Ten Typ Mes.
Hip-hop jako zjawisko kulturowe
Elementy kultury hip-hopowej
Oprócz muzyki, hip-hop obejmuje całą kulturę skupioną wokół aktywności takich jak breakdance, graffiti czy DJing. Istotną rolę odgrywa charakterystyczna moda uliczna z baggy jeans i sneakersami. Nieodłącznym elementem są bitwy na breakdance czy graffiti. Dla wielu hip-hop to przede wszystkim styl życia i bycia.
Wpływ na modę i język
Hip-hop wywarł ogromny wpływ na modę i język młodzieży na całym świecie. Popularność zdobyły marki streetwearowe, sneakersy, dresy i baseballówki. Slang hip-hopowy wniknął do potocznej mowy, a charakterystyczne gesty stały się codziennością. Muzyka hip-hopowa kształtuje trendy i gusty całych pokoleń.
Kontrowersje i krytyka
Hip-hop był też wielokrotnie krytykowany za promowanie przemocy, seksizmu, konsumpcjonizmu i innych negatywnych zjawisk. Z drugiej strony stanowi on też narzędzie do wyrażania problemów społecznych i krytyki władzy. Niezaprzeczalnie jest nie tylko gatunkiem muzycznym, ale całym zjawiskiem kulturowym o ogromnym znaczeniu.
Podsumowanie
Hip-hop od ponad 40 lat stanowi niezwykle istotne zjawisko w kulturze i muzyce. Rozpoczynając jako muzyka czarnoskórej młodzieży z nowojorskich gett, z czasem rozwinął się w globalny ruch obejmujący muzykę, taniec, modę i sztukę. Przeszedł ewolucję od oldschoolowych klimatów, przez gangsta rap, aż po współczesny komercyjny mainstream. Choć często krytykowany, wywarł ogromny wpływ na kulturę młodzieżową i całe pokolenia. W Polsce również zyskał rzesze fanów, a rodzima scena rozwinęła się zarówno w kierunku niezależnego undergroundu, jak i popularnego głównego nurtu. Hip-hop niewątpliwie na stałe wpisał się w krajobraz muzyki rozrywkowej i kultury masowej.
Tagi
Udostępnij artykuł
