Muzyka elektroniczna od zawsze fascynowała słuchaczy i artystów swoją ekspresją, nowatorstwem brzmieniowym oraz nieograniczonymi możliwościami. Jednym z jej najpopularniejszych nurtów jest trans, który już od lat 90. XX wieku gromadzi rzesze fanów na całym świecie. Ten hybrydowy styl łączący w sobie elementy techno, house'u, popu i muzyki ambient, wyróżnia się charakterystycznym, unoszącym klimatem dźwiękowym, pulsującymi beatami i melancholijną aurą. Skąd wziął się trans i jakie są jego główne cechy? Jak ewoluował na przestrzeni dekad i jaki wywarł wpływ na inne gatunki elektroniki tanecznej? Przyjrzyjmy się bliżej tej fascynującej odmianie elektronicznej muzyki klubowej.
Geneza i początki transu
Inspiracje muzyczne
Choć trans ukształtował się jako samodzielny gatunek w latach 90., jego korzenie sięgają znacznie wcześniej. Inspiracje czerpał z takich stylów jak synth pop lat 80. (Depeche Mode, New Order), a także z dream popu reprezentowanego przez Cocteau Twins. Ważnym źródłem inspiracji były również klimatyczne, ambientowe produkcje zespołów Tangerine Dream czy Klaus Schulze. Wreszcie, duży wpływ na brzmienie transu wywarła muzyka house – zwłaszcza odmiana progressive house. To właśnie z połączenia house'owych beatów z melodyjnymi syntezatorami i eterycznymi wokalami narodził się nowy, ekstatyczny styl.
Prekursorzy gatunku
Choć termin „trans” pojawił się na początku lat 90., już wcześniej powstawały produkcje uznawane dziś za prekursorskie dla tego gatunku. Do najważniejszych należą utwory „Age of Love” grupy Jam & Spoon z 1990 roku, „Cosmic Baby” prod. Harthouse z 1991 czy „The Age of Love” autorstwa zespołu Age of Love z belgijskiej wytwórni R&S Records. Te przełomowe kompozycje łączyły taneczne beaty z onirycznymi melodiami, tworząc swoisty, transowy klimat. Stanowiły one zalążek nowego stylu, który wkrótce miał zyskać miliony fanów.
Pierwsze produkcje i wykonawcy
Oficjalnie za pierwszy utwór transowy uznaje się „Blue Fear” grupy Dance 2 Trance z 1990 roku. Rok później ukazał się przełomowy singiel „We Came in Peace” duetu Dance 2 Trance, który ugruntował brzmienie nowego stylu. Do najważniejszych twórców wczesnego transu należeli też tacy artyści jak Jam El Mar, Oliver Lieb czy Sven Väth. Popularność zyskiwały utwory takie jak „FINDeed” Mark'a Spoona oraz „Age of Love” Age of Love. Trans szybko zdobył uznanie na klubowej scenie Niemiec i Belgii, stając się obok techno i house'u kolejnym ważnym nurtem elektroniki tanecznej.
Charakterystyczne cechy brzmieniowe
Tempo i rytm
Podstawową cechą brzmieniową transu jest tempo utrzymywane zazwyczaj w zakresie 130-150 BPM. Szybkie, pulsujące beaty nadają mu energetycznego, tanecznego charakteru. Często stosuje się efekt sidechain compression, potęgujący pulsowanie rytmu. Oprócz 4/4, typowego dla muzyki tanecznej, w transie pojawia się też metrum 3/4, wprowadzające więcej swobody i „kołysania”.
Instrumentarium
Brzmienie transu budują przede wszystkim syntezatory – zarówno analogowe, jak i cyfrowe. Służą one do wykreowania tętniących linii basowych, eterycznych padów i melodyjnych motywów. Często wykorzystuje się efekty modulacji, delayu czy reverb, nadające dźwiękom przestrzenności. Klasyczne instrumenty pojawiają się rzadziej, ale spotyka się sample fortepianu, smyczków czy gitar. Istotnym elementem są wokale – zazwyczaj przetworzone, z odrealnioną barwą.
Struktura utworów
Utwory transowe mają zazwyczaj jasną, zwrotkowo-refrenową strukturę. Charakteryzuje je stopniowe narastanie napięcia i energetycznego ładunku wraz z postępem na przemian ze zwrotami akcji, kulminacjami i uspokojeniem nastroju. Ważną rolę odgrywają breakdowny – nagłe wyciszenia lub zmiany rytmu, po których następuje powrót mocniejszego beatu. Dynamika i kontrasty nadają transowi filmowy, opowieściowy charakter.
Odmiany i podgatunki transu
Trance progressive
Jedna z najpopularniejszych odmian, łącząca trans z progressive housem. Odznacza się mocnym, tętniącym beatem, hipnotyzującymi liniami basu i bogatą warstwą dźwiękową. Do najważniejszych przedstawicieli należą Armin van Buuren, Tiësto czy Paul Oakenfold.
Trance psychedelic
Odmiana inspirowana rockiem psychodelicznym, z eksperymentalnym podejściem do brzmienia. łącząca efekty modulacyjne z transowymi syntezatorami. Przedstawiciele to m.in. Infected Mushroom, Astrix czy Pixel.
Uplifting trance
Wersja transu o pozytywnym, optymistycznym nastroju. Charakteryzują ją szybkie tempo, progresywne melodie i ekstatyczne breaki. Kultowymi wykonawcami są m.in. Ferry Corsten, Gareth Emery czy Andy Blueman.
Trans na scenie klubowej
Popularność w klubach
Od połowy lat 90. trans zyskał ogromną popularność w klubach, stając się podstawą imprezowego repertuaru obok house'u i techno. Jego ekstatyczny klimat idealnie sprawdzał się w przestrzeni klubowej. Największą popularność zdobył w Niemczech, Wielkiej Brytanii, krajach Europy Północnej oraz w Ameryce Północnej.
Imprezy transowe
W latach 90. zaczęły powstawać pierwsze cykliczne imprezy poświęcone transowi, jak Ultimate House Party w Hamburgu czy Liverpool Renaissance. Ogromną popularność zyskały festiwale transowe organizowane na świeżym powietrzu, przyciągające dziesiątki tysięcy fanów, np. Trance Energy czy A State of Trance.
Dj-e i producenci transowi
Największe sukcesy na scenie transowej odnieśli tacy dj-e i producenci jak Paul van Dyk, Tiësto, Paul Oakenfold, Armin van Buuren, ATB, Ferry Corsten, Markus Schulz czy Above & Beyond. To właśnie oni w dużej mierze kształtowali ówczesne oblicze tej sceny, nagrywając kultowe sety i utwory.
Trans w kulturze masowej
Wykorzystanie w filmach
Cinematyczny charakter sprawił, że trans chętnie wykorzystywano w ścieżkach dźwiękowych filmów i seriali. Pojawiał się m.in. w „Matrixie”, „Blade: Wieczny łowca II”, „Top Gear” czy „Układzie zamkniętym” w wykonaniu Tiësto, Paul'a Oakenfolda i innych twórców.
Obecność w grach
Motywy transu można było usłyszeć w wielu popularnych grach komputerowych, jak seria „Need for Speed”, „Wipeout 2097”, „Grand Theft Auto III” czy „FIFA Football” – co wpisywało się w klimat tych produkcji i dodawało im energii.
Trans w reklamie
Od lat 90. utwory transowe wykorzystywano w reklamach, by zwiększyć ich dynamikę i zapadający w pamięć charakter. Kompozycje transowe promowały m.in. samochody, napoje energetyczne, odzież sportową, podkreślając nowoczesny wizerunek marek.
Wpływ transu na inne gatunki
Electro house
Trans miał duży wpływ na brzmienie electro house'u – nurt ten przejął m.in. melodyjne syntezatory, efekty modulacji i breakdowny. Sprawiło to, że electro house zyskał bardziej klimatyczny, „transowy” charakter.
Trancecore
Fuzja transu z muzyką hardcore – łączy mocne, agresywne brzmienie z melodiami i wokalami zaczerpniętymi z transu. Uprawiają go artyści tacy jak Scott Brown czy Dougal & Gammer.
Psytrance
Psychodeliczny odłam transu, silnie inspirowany sceną Goa. Czerpie z transu strukturę, syntezatory i wokale, dodając psychedeliczny szamanizm i tribalizm. Główni przedstawiciele to Astrix, Loud czy Vini Vici.
Podsumowanie
Trans to bez wątpienia jeden z najważniejszych i najbardziej wpływowych nurtów w historii muzyki elektronicznej. Od początku lat 90. zyskał rzesze fanów na całym świecie, dzięki połączeniu klubowej energii z melancholijną głębią i filmową narracją. Jego charakterystyczne brzmienie ukształtowało oblicze elektroniki tanecznej i do dziś stanowi inspirację dla wielu artystów. Choć popularność klasycznego transu z czasem zmalała, wciąż wywiera on ogromny wpływ – czy to w postaci nowych odmian, czy elementów przejętych przez inne gatunki. Dla wielu słuchaczy na zawsze pozostanie symbolem euforii, melancholii i nostalgii lat 90.
Tagi
Udostępnij artykuł
